درآمدی بر انسان شناسی درد و رنج- قسمت اول

نوشته شده توسط مدیر وبگاه. ارسال شده در آموزش

سیری در جامعه‌شناسی پزشكی- قسمت اول

نوشته شده توسط شیرین احمدنیا. ارسال شده در آموزش

سلامتی، وسیله و همچنین هدف توسعه است. حرفه پزشکی مسئول تأمین مهم ترین نیاز انسان، یعنی سلامتی و حفظ حیات است، اما از خلال ایفای این نقش در نظم بخشیدن به جامعه نیز مؤثر واقع می شود. با این که نهاد پزشکی از دیر پاترین نهادهای جامعه است و عملکرد آن وضعیت کلی اعضای جامعه را از تولد تا مرگ در بر می گیرد، اما مطالعه ابعاد جامعه شناختی آن کمتر مورد عنایت جامعه شناسان این مرز و بوم قرار گرفته است. از این رو است که این رشته در ایران به صورت حوزه ای نسبتاً نا شناخته و جوان باقی مانده است. در این شرایط به نظر می رسد هر گام کوچک در زمینه مطالعه جامعه شناسانه امور پزشکی بتواند منشأ بصیرت های تازه ای در حوزه جامعه شناسی پزشکی باشد و به بسط آن کمک کند.
سازمان بهداشت جهانی، سال های نخست دهه ۱۹۶۰ را «عصر پزشکی» نامیده که با استفاده از روش هایی مانند واکسیناسیون و استفاده از آنتی بیوتیک ها برای مبارزه با بیماری های عفونی مشخص می شد. اکنون این سازمان معتقد است که جوامع پیشرفته، وارد «عصر مابعدپزشکی» شدند که مشخصه آن این است که سلامت و بیماری تا حد زیادی توسط عوامل اجتماعی و محیطی، مانند رفتارهای فردی، سبک های زندگی، نارسایی سازمان های اجتماعی، فقر و محیط فیزیکی تعیین می شوند که با روش های پزشکی قابل کنترل نبوده و نقص در آن ها، سبب بیماری های مدرن و قابل پیشگیری، مانند بیماری های قلبی و عروقی، سرطان ریه، اعتیاد به مواد، ایدز و نظایر آن می شود. جامعه شناسی پزشکی می کوشد تا دریابد چگونه عوامل اجتماعی و فرهنگی، بر توزیع و فهم بیماری، واکنش نسبت به بیماری، تحول و عملکرد نهادهای مراقبت تندرستی، توسعه سیاست های اجتماعی درباره سلامت تأثیر می گذارند. آن ها همچنین، به مطالعه تجربه های عامه از سلامت و بیماری، پیری-شناسی اجتماعی، اپیدمیولوژی اجتماعی سلامت و بیماری ها، سازمان اجتماعی و تولید اجتماعی بیماری، واکنش های جامعه نسبت به بیماری، تجربه اجتماعی ساخت یافته بیماری، و سازمان مشاغل و حرفه پزشکی علاقه مند هستند. تا چند دهه‌ی پیش، واژه های سلامت و بیماری، افراد را به یاد بیمارستان ها، پزشکان، پرستاران، داروها و جعبه‌ی کمک های اولیه می‌انداختند. امروزه، این واژه ها، معانی و دلالت های گسترده تری پیدا کرده اند و طیف وسیعی از مفاهیم، از سطوح خرد، نظیر رفتارهای مرتبط با سلامتی، مانند رژیم غذایی مناسب، عادات مناسب سلامتی، ورزش و فعالیت های جسمانی و بدنی، عادات خواب مناسب، رفتارهای بیماری، مانند راهبردهای مقابله ای، الگوهای ارزیابی علائم، الگوهای کمک جویی گرفته تا سطوح کلان، نظیر الگوهای اجتماعی سلامت و بیماری، سبب شناسی اجتماعی بیماری ها، نظام های عرضه‌ی مراقبت های تندرستی، توزیع نامناسب سلامت و بیماری در جامعه، تولید اجتماعی بیماری، اقتصاد سیاسی سلامت و بیماری، آناتومی سیاسی بدن و نظایر آن را دربر می گیرند.
عوامل و زمینه های اجتماعی، نقش مهمی در سلامت و بیماری ما ایفا می کنند. سلامت و بهزیستی، حتی از پیش از تولد و تا زمان مرگ، تحت تأثیر فرایندهای اجتماعی قرار دارد. جایگاه اجتماعی والدین، بر فرصت-های زندگی در ارتباط با سلامتی و بهزیستی، تأثیر می گذارد. شرایط اجتماعی، نه تنها بر احتمال بیماری و معلولیت تأثیر دارند بلکه بر چشم اندازهای پیشگیری از بیماری‌ها و حفظ سلامتی هم اثر می گذارند. درحال حاضر، بزرگترین تهدید برای سلامتی و بهزیستی یک فرد، از سبک های زندگی ناسالم و رفتارهای پرخطر سر چشمه می‌گیرند. تأثیر این سبک ها و رفتارها، به ویژه در زمینه‌ی بیماری های مدرن، مانند بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان و ایدز، بیشتر صادق است. از سوی دیگر، شرایط و عادات زندگی سالم و نیز پرهیز از رفتارهای پرخطر، پتانسیل افراد را برای یک زندگی سالم و طولانی افزایش می‌دهند. این سبک ها و عادات سلامتی، همگی در زمینه‌ی اجتماعی شکل می گیرند.

چاپ

سیری در جامعه‌شناسی پزشكی- قسمت دوم و آخر

نوشته شده توسط شیرین احمدنیا. ارسال شده در آموزش

مطالعات جامعه شناسی پزشکی و انواع آن

در جوامع مختلف انواع راه حل‌ها برای عوارض ناشی از بیماری ارائه می شود. در جوامع جدید نقش ها، حرفه ها و نهادهای بی نهایت متنوع و پیچیده ای تحت تأثیر بیماری در چارچوب پزشکی علمی پدید می آید. مطالعه این عوامل و تأثیر آن‌ها بر افراد سالم و بیمار کار جامعه شناسی پزشکی است. نحوه برخورد علم پزشکی با بیماری به واقعیت زیستی شکل اجتماعی می دهد. مطالعه نهادها و مشاغل پزشکی و کارکرد آن‌ها وظیفه جامعه شناسی پزشکی است. هر بیماری تنها نهاد پزشکی را درگیر نمی کند، بلکه چندین سطح اجتماعی مانند فضاهای خانوادگی یا حرفه ای را تحت تأثیر قرار می دهد. سیر تاریخی بیماری ها، سیر تحول علم پزشکی، بررسی وضعیت های سلامتی و تعیین کننده های اجتماعی آن، تفسیرهای فرهنگی و اجتماعی از وضعیت سلامتی و بیماری، روابط پزشک و بیمار، بررسی وضعیت بیمارستان از جمله موضوعات مورد بررسی در جامعه شناسی پزشکی است.
جامعه شناسی پزشکی به کاوش در چگونگی تأثیرپذیری بدن ما از عوامل و نیروهای اجتماعی می پردازد. بدن ما از تجارب اجتماعی ما و ارزش ها و هنجارهای گروهی ما تأثیر می پذیرد. جامعه شناسان به تازگی متوجه پیوند متقابل ژرف میان زندگی اجتماعی و بدن انسان شده اند. جامعه شناسی پزشکی همچنین به تأثیر تغییرات اجتماعی بر بدن توجه دارد؛ مخاطره ها و چالش های نوینی که بدن و سلامتی ما را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین فرصت ها و امکان هایی که به ما فرصت تصمیم و انتخاب بهتر را در مورد چگونه زیستن و مراقبت از سلامتی می دهد. دگرگونی های عظیم در حوزه های معالجه و درمان بیماری. شکل های بدیل طبابت و روابط میان متخصصان و بیماران.

چاپ

جامعه‌شناسی پزشكی، گذشته، حال، آینده

نوشته شده توسط مدیر وبگاه. ارسال شده در آموزش

گروه علمی تخصصی جامعه‌شناسی پزشکی و سلامت که به تازگی در انجمن جامعه‌شناسی ایران تشکیل شده است، اولین جلسه سخنرانی خود را با عنوان "جامعه‌شناسی پزشکی،گذشته، حال، آینده" در تاریخ شانزدهم دی‌ماه سال 94 برگزار کرد . در این نشست که در دانشکده طب سنتی دانشگاه تهران برگزار ‌شد، دکتر شیرین احمدنیا عضو هیأت مدیره انجمن جامعه شناسی و مدیر این گروه، به بررسی تحولات جامعه‌شناسی پزشکی طی پنجاه سال اخیر پرداخت.

دکتر احمدنیا در ابتدای سخنان خود، جامعه‌شناسی پزشکی را یکی از شاخه‌های رشته‌ جامعه‌شناسی معرفی کرد که به خوبی زمینه نزدیکی و ارتباط متقابل میان دو عرصه حائز اهمیت در حیطه دانش بشری، یعنی پزشکی و علوم‌اجتماعی را فراهم آورده است و سپس با اشاره به نظریات افرادی همچون رودلف ویرچو(Rudolf Virchow)، روزن(Rosen) و ویلیام کاکرهام(Cockerham)، به شکل‌گیری پزشکی اجتماعی و توضیح عوامل اجتماعی – سیاسی موثر بر پیدایش این حوزه‌ جامعه‌شناسی پرداخت.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، در ادامه تاریخچه رشته جامعه‌شناسی را در آمریکا و اروپا مورد بررسی قرار داد و گفت:اصطلاح جامعه‌شناسی پزشکی(medical sociology)نخستین بار در سال 1894، در مقاله‌ای که توسط چارلز مک‌اینتایر نگاشته شد به کار رفت؛ از نظر مک‌اینتایر جامعه‌شناسی پزشکی دو وجه داشت: از طرفی دانشی در مورد پدیده اجتماعی “پزشکان” بود و از سوی دیگر علمی شناخته می‌شد که به مطالعه قوانین تنظیم‌کننده روابط میان حرفه‌ پزشکی و جامعه‌ انسانی در کل می‌پرداخت که این توصیف را می‌توان معرف گستره فکری ابتدایی این رشته دانست.

چاپ